Występująca obecnie znaczna ilość przypadków bólów lędźwiowo-krzyżowych i/lub rwy kulszowej usprawiedliwia pogląd, że przypadłości te towarzyszą człowiekowi od czasów najdawniejszych. Dlatego też ludzie szukali sposobów zapobiegania im lub leczenia (szczególnie stosowano zioła). Śledząc medycynę staro- żytnych Greków i Rzymian autorzy wskazują na sposoby leczenia bólów lędźwiowo-krzyżowych. W okresie Średniowiecza europejska medycyna była zdominowana przez teorię humoralną. Zatem główną metodą postępowania było „upuszczanie krwi”, jako główny sposób przywracania prawidłowej równowagi humoralnej. Jednak w wielu przypadkach leczeniem zajmowali się ludzie mający renomę osób obeznanych z czarami. Rozmaite, niewłaściwe rozpoznania i zalecenia lecznicze hamowały rozumienie bólów lędźwiowo-krzyżowych przez wiele następnych wieków. Dopiero w 1764 r. Domenico Cotugno opisał neurogenny charakter rwy kulszowej. Jednak musiały upłynąć dwa wieki do czasu pojawienia się kluczowej publikacji Mixter’a i Barr’a o „wypadniętym dysku” lędźwiowym jako głównej przyczynie bólów lędźwiowo-krzyżowych i rwy kulszowej (1934 r.). Artykuł przedstawia historyczną ewolucję rozumienia bólów lędźwiowo-krzyżowych i naturalny, powolny postęp naszej wiedzy w rozumieniu złożonych zjawisk bólowych odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa.

 

Nazewnictwo bólów lędźwiowo-krzyżowych: lumbalgia, ischialgia (rwa kulszowa) 

          Ischialgia wywodzi się od słów ischion gr. biodro, staw biodrowy, algos gr. ból, a określenie greckie ischiadikos oznacza ból umiejscowiony w okolicy biodra. Natomiast sciaticus łac. - zepsuty, jest źródłem angielskiego słowa sciatica opisującego ból dolnego odcinka kręgosłupa promieniujący do nogi, rwa kulszowa. 

          Ischialgia była terminem używanym w średniowieczu a do medycyny wprowadzona została przez Cotugno w 1770 r., stąd rwa kulszowa określana była jako choroba Cotugno. Termin ten implikuje, że ból odczuwany jest wzdłuż całego pnia nerwu kulszowego, chociaż w wielu przypadkach, gdy dotknięte są korzenie lędźwiowo-krzyżowe ból obejmuje część pnia nerwu kulszowego i może być odczuwany tylko w określonej części kończyny dolnej. Zatem określenie to nie jest pojęciem ścisłym i ma raczej charakter opisowy. Definicja ta używana jest do chwili obecnej będąc skrótowym określeniem bólu w tylnej części uda, ograniczonym do uda lub rozciągającego się do łydki, kostki lub stopy a zaczynającego się zwykle w dolnym odcinku kręgosłupa. 

          Wystąpienie nagłego, ostrego bólu promieniującego do nogi, wśród ludów rolniczych, przypisywano demonom i określano w Niemczech mianem Hexenschuß, czyli strzał czarownicy,w Anglii - elf’s arrow (strzała elfa) a w Egipcie szeroko była rozpowszechniona wiara w junin (złe demony) powodujące rwę kulszową. 

Lumbalgia (lumbus łac. lędźwie), lumbago (lumbus fr. lędźwie, biodra) - oznacza ból w dolnej części pleców. 

 

Historia leczenia bólów lędźwiowo-krzyżowych 

          Bóle lędźwiowo-krzyżowe nie są charakterystyczne tylko dla człowieka ale występują również u zwierząt kręgowych zwykle na podłożu zwyrodnieniowym lub urazowym, co zostało wykazane na podstawie badań weterynaryjnych np. u koni, psów i kotów. 

          Natomiast u człowieka związane są z jego najdawniejszą historią i musiały mu dokuczać od czasu przyjęcia postawy wyprostnej i/lub pojawiania się zmian zwyrodnieniowych, czyli od około 18 roku ontogenezy aż do śmierci. 

          Najwcześniejszy opis rwy kulszowej zawarty jest w Biblii, w Pierwszej Księdze Mojżeszowej, wersy 24-32. W trakcie zapasów „Walka Jakuba z Aniołem” czytamy: „A gdy widział, że go nie przemoże, uderzył w staw biodrowy i zwichnął staw biodrowy Jakuba, gdy się z nim mocował. ...A gdy przechodził przez Peniel wschodziło nad nim słońce, on zaś utykał z powodu biodra swego”. 

          Również w Biblii znajdujemy wzmiankę na temat Bdellium - wonnej żywicy wydzielanej przez drzewo palmowe, wykorzystywanej w leczeniu lumbalgii na Bliskim Wschodzie i w Indiach, nawet współcześnie. Pozyskuje się ją z drzewa Commiphora africana rosnącego w północnozachodniej Afryce a także z pokrewnego gatunku występującego w północnozachodnich Indiach. Według relacji Józefa Flawiusza, historyka żydowskiego z I w.n.e. do Bdellium podobny był z kształtu cudowny pokarm, który Bóg zesłał na pustyni by nakarmił nim głodny lud Izraelitów, podczas ich ucieczki z Egiptu. Bóg, słysząc narzekania Izraelitów na dręczący ich głód, w drugiej połowie drugiego miesiąca po wyjściu Izraelitów z Egiptu zesłał im pokarm: pojawiające się w cudowny sposób o zmierzchu przepiórki, a rano - mannę. Według biblijnego opisu była ona biała jak ziarno kolendry i miała smak placka z miodem, było to coś drobnego, ziarnistego, niby szron na ziemi zsyłana Izraelitom aż doszli do Kanaan (Druga Księga Mojżeszowa 16, 14-31). 

           Według Biblii słowo manna pochodzi od pytania w języku hebrajskim man hu (co to jest?), które mieli zadawać Izraelici, gdy po raz pierwszy zobaczyli mannę. Bdelium, to wonna żywica wydzielana przez drzewo palmowe, Commiphora africana Bdelium, które było stosowane w bólach lędźwiowo-krzyżowych i rwie kulszowej. 

          Określenie shigrona, które znajdujemy w Talmudzie, odnosi się do rwy kulszowej, gdzie znajdujemy również zalecenie odnośnie leczenia, które polegało na wielokrotnym (60-krotnym) wcieraniu świeżej słonej wody w bolące miejsca. 

          Pozostałości rośliny leczniczej Capparis spinosa, stosowanej w lumbalgii, zostały odkryte w wielu stanowiskach archeologicznych w okresie mezolitycznym (7500-7000 lat p.n.e.) co świadczy o ich wykorzystywaniu przez człowieka. Na Sardynii od 4 tysięcy lat używano korzenie i owoce ruty zwyczajnej (Ruta graveolens) w celu leczenia nerwobólów lędźwiowych, ischialgii i bólów stawów. 

          W 1991 r. w wysokich Alpach w regionie Finailspitze (3516 m) w Otztal Alps odkryto zmumifikowane ciało mężczyzny, nazwanego Otzi, pochodzące sprzed 5200 lat co udowodniono metodą 14C. Wykazano, że człowiek ten był leczony z powodu bólów okolicy lędźwiowo-krzyżowej metodą akupunktury. Zgodnie z teorią akupunktury podrażnienie skóry w specyficznych miejscach określanych jako punkty akupunktury, prowadzi do złagodzenia bólów i procesów zapalnych, niekoniecznie sąsiadujących narządów. Badanie KT kręgosłupa dowiodło, że Otzi cierpiał na bóle spowodowane zwyrodnieniem stawów kręgosłupa w odcinku lędźwiowym. Odkryte na jego skórze tatuaże wskazują na miejsca ich wykorzystywania w leczeniu bólów lędźwiowych. Odkrycie to uprawdopodabnia stosowanie akupunktury w Europie Środkowej zanim znalazła się w tradycyjnej medycynie chińskiej (około 1000 lat p.n.e.). 

          Podobne tatuaże, wskazujące na bardzo wczesne stosowanie akupunktury w przypadkach lumbalgii, odkryto na skórze mumii znalezionych w Chiribaya Alta (południowe Peru), europejskiego scytyjskiego jeźdźca, czy w zamarzniętych starożytnych grobach Syberii lub na skórze mumii egipskich. 

          Na skórze pleców dobrze zachowanej scytyjskiej mumii, pochodzącej ok. 500 lat p.n.e., obserwujemy trzy rodzaje tatuaży: dwa o charakterze ozdobnym umiejscowione są na ramionach i górnej części pleców, natomiast tatuaże terapeutyczne ciągną się wzdłuż kręgosłupa. 

          Zatem akupunktura w leczeniu bólów lędźwiowo- krzyżowych była stosowana od czasów starożytnych i nadal jest obecna we współczesnym leczeniu bólów lędźwiowo-krzyżowych. 

          W Babilonie w latach 2500-500 p.n.e. zalecano roślinę Capparis spinosa w bólach ischialgicznych. Niedawno odkryto w grobach Yanghai, (Dystrykt Turpan), w Chinach bryły zbitych w jedną masę ziaren Capparis spinosa stosowanych w leczeniu choroby reumatycznej, ale też rwy kulszowej. 

          Około 2500 lat p. n. e. powstają literackie opisy dotyczące medycyny hinduskiej - Ayurveda (w sanskrycie - wiedza o życiu), gdzie pojawia się opracowana przez hinduskich lekarzy Caraka i Susruta teoria „chorób wiatru” („wind diseases’’). Obejmują one liczne postaci bólów wewnętrznych, sztywności, trudności w poruszaniu się ale także bólów stawowych, kostnych, mięśniowych, niedowłady i inne rodzaje bólów. 

          Określenie „wiatr w stawach” spotykane w Ayurwedzie jest metaforą reumatyzmu lub zapalenia stawów („arthritis”). Caraka opisuje ból pleców oraz stopy co odpowiada rwie kulszowej. Można jej przeciwdziałać przez odpowiednią terapię ruchową. 

          W starożytnej Grecji większość lekarzy oraz ludzi wykształconych uważała chorobę za występujące z przyczyn naturalnych zaburzenie równowagi fizycznej mogące być określone dzięki dokładnej obserwacji i poddające się racjonalnemu leczeniu. Wyróżniano cztery podstawowe płyny i cztery przymioty (krew, optymista, czarna żółć, melancholik; flegma, spokój; żółta żółć, choleryk). Każda choroba, nie tylko umysłowa, była zaburzeniem tych czterech płynów i czterech przymiotów. 

          Hipokrates (460-377 p.n.e.), Euryphon (V w. p.n.e.), Pedanius Dioscorides (40-90 n.e.) Galen (130-200 n.e.) używali kwiatów byliny dziurawca (Hypericum perforatum) do leczenia różnych chorób jak lumbalgia, ischialgia, rany, oparzenia. 

          Hipokrates 460 p.n.e. - 377 p.n.e. rozpoznawał ischialgię, uważając za nią jakiekolwiek bóle w okolicy biodra. Twierdził, że występuje ona zwykle latem i jesienią, co było prawdopodobnie związane z większą aktywnością ruchową, tak rolniczą, jak i sportową. Hipokrates uważał, że większe nasłonecznienie może wysuszać płyny stawowe co powoduje okresowość nasilenia objawów. Zauważył, że symptomy ischialgii często występowały u ludzi z wyższych klas społecznych, którą to dolegliwość nasilał rodzaj krzesła, na którym siadali, tzw. clismos, wymuszający hyperkyfozę lędźwiową. Hipokrates nie przywiązywał do clismos znaczenia natomiast uważał, że lumbalgia i ischialgia pojawiają się szczególnie u osób jeżdżących konno, co powoduje obrzmienie stawów i dolegliwości bólowe. 

         W przypadkach bólów lędźwiowo-krzyżowych Hipokrates zalecał leczenie kifotycznego ustawienia kręgosłupa lędźwiowego poprzez stosowanie wyciągu grawitacyjnego, wywieranie ucisku w kierunku tylno - przednim kręgosłupa, czyli zgodnie z prawami natury przeciwdziałania zniekształceniu. Długotrwałe bóle ischialgiczne przypisywano zmianom dokonującym się w kręgosłupie i w biodrze. Natomiast zaniki mięśniowe ograniczające chodzenie skłaniały Hipokratesa do stosowania kauteryzacji (przyżeganie rozgrzanym metalem) w miejscach największego bólu. 

           W świątyni Asklepiosa w Epidauros IV-III w. p.n.e) leczono przede wszystkim choroby psychiczne ale też inne dolegliwości przy pomocy snu. Wierzono, że podczas snu do chorego przychodzi Asklepios i go uzdrawia. U chorych z bólami lędźwiowymi, u których napięcie mięśniowe ulega zwiększeniu, dodatkowo zaostrzając bóle, mogła występować poprawa po takim leczeniu. Podczas fazy snu REM w pniu mózgu (most) dochodzi do zablokowania impulsów w drogach korowo-rdzeniowych idących do mięśni. Zatem można przyjąć, że efekt snu był podobny do obecnie stosowanych farmaceutyków obniżających napięcie mięśniowe. 

           W Imperium Rzymskim prezentowane były poglądy, wzorem lekarzy greckich, na bóle lędźwiowe, rwę kulszową z zaleceniem leczenia ziołami, wyciągiem i kauteryzacją. W pracach Pliniusza Starszego, Marcusa Cato znajdujemy odniesienia do lumbalgii i rwy kulszowej. 

          Pliniusz Starszy, rzymski historyk i podróżnik, w swojej Historii Naturalnej opisuje w I w. n.e., że owoce i korzenie Capparis spinosa gotowane w winie lub podawane z miodem powodowały zmniejszenie bólów lędźwiowych i rwy kulszowej. Dioscorides, grecki lekarz w I w. n.e. stosuje Capparis spinosa lecząc drgawki oraz bóle menstruacyjne i rwę kulszową. 

          Lekarze rzymscy stosowali roślinę - rutę zwyczajną, jako środek przeciwbólowy. Znana z tego, że łączy właściwości przeciwzapalne i przeciwbólowe, gotowana była w oliwie lub w rosole wołowym. Zastosowanie znalazła w lumbalgii i ischialgii, jak to podaje Corpus Hippocraticum. Olejowy wywar używano do nacierania i masowania miejsc bolących w lumbalgii, ischialgii, reumatyzmie. 

          Świeże liście ruty zwyczajnej macerowano przez 40 godzin w alkoholu i używano do okładów bolących miejsc. Ruta nadal wykorzystywana jest w lumbalgii w krajach śródziemnomorskich. 

          W starożytnym Egipcie na bóle lędźwiowo-krzyżowe, często na podłożu reumatycznym, cierpiało wielu ludzi w starszym wieku na co wskazuje obecność chondrocalcinosis w krążkach międzykręgowych u wielu mumii. 

          Pochodzące z Ameryki prekolumbijskiej mumie wykazują zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa lędźwiowo- krzyżowego wraz ze znacznym zwyrodnieniem stawów krzyżowo biodrowych. Były one szczególnie widoczne w zwyrodnieniach kręgów lędźwiowych szkieletów pochodzących z rolniczych obszarów doliny Arica w południowym Peru. 

          Kauteryzacja była szeroko rozpowszechniona w krajach gdzie sięgały kultury grecka i rzymska. W Maroku, Jordanii, Arabii Saudyjskiej, Omanie w przypadku lumbalgii stosowane było, i jest nadal, barwienie skóry henną w miejscach odczuwanego bólu. 

           Olejki eteryczne pochodzące z jałowca (Juniperus oxycedrus), jak również jego gałązki i owoce są używane w leczeniu reumatyzmu, ischialgii i lumbago w tradycyjnej medycynie Libanu. 

         Po upadku Cesarstwa Rzymskiego przez blisko 1000 lat medycyna europejska uległa stagnacji. W okresie Średniowiecza w Europie dominowała teoria humoralna, powstała w starożytnej Grecji a rozpowszechniona przez lekarzy arabskich i żydowskich, stąd często w lumbalgii stosowano upusty krwi, ale też zioła oraz zmianę diety. Jednym z głównych sposobów leczenia były upusty krwi stosowane też w bólach dolnego odcinka kręgosłupa po to, aby skorygować brak równowagi humoralnej. Uważano, że dobry lekarz powinien posiadać wyczerpującą wiedzę na temat astrologii, gdyż każdy z 12 znaków zodiaku wywierał wpływ na poszczególne części ciała. Gdy bóle nie ustępowały jedyny ratunek widziano w modlitwie i w pielgrzymce do znanych miejsc kultu. 

          Najczęściej jednak dolegliwości bólowe kręgosłupa leczyły osoby znające się na magii oraz ziołolecznictwie. I tak, korzenie rośliny przestępu dwupiennego (Bryonia dioica) w ludowej tradycji włoskiej, a także angielskiej, służyły do leczenia ischialgii, a jej suszone kwiaty i owoce, noszone przez człowieka, stanowiły dobrą ochronę przed wystąpieniem bólów lędźwiowych i/lub rwy kulszowej wywołanych „złym spojrzeniem”. 

          Jednak niektórzy lekarze odbiegali od tego schematu, jak Robert z Salerno, który ok. 1170 r. stosował w leczeniu bólów kulszowych wyciąg kręgosłupowy. 

          W XII wieku Kościół zakazał badań człowieka i praktykowania chirurgii, dając temu wyraz na Soborze Trydenckim (1169 r.) edyktem „Ecclesia abhorret a sanguine”. Edykt nie tylko zabraniał wykonywania zabiegów chirurgicznych, ale też ograniczał badania człowieka. Zmieniło się to częściowo dopiero w XIII w. gdy w Salerno otwarto szkołę medyczną. Szkoła medyczna w Salerno szybko stała się ośrodkiem nauczania medycyny, gdzie w oparciu o wzory greckie, rzymskie, arabskie, żydowskie, azjatyckie uczono anatomii, fizjologii, sposobów leczenia różnych chorób. 

          Roger z Salerno, Rogerius Ruggierio Frugardi (ok. 1140-1195), zwany też Salernitanus, włoski lekarz, chirurg, anatom, napisał pracę pt. Practica Chirurgiae nowoczesną na Średniowiecze. W przypadku bólów stosował miksturę o właściwościach uspokajających i uśmierzających ból składającą się z kory mandragory zawierającej alkaloidy tropanowe (atropina, skopolamina) działające antycholinergicznie oraz ziarna lubczyka ogrodowego (levisticum officinale) łagodzące bóle przewodu pokarmowego, ale też neuropatyczne. Mieszanina tych odpowiednio spreparowanych roślin w roztworze wodnym podawana była w postaci naparu do oddychania cierpiącemu pacjentowi. W bólach kręgosłupa, szczególnie przebiegających ze zniekształceniem jego osi, Salerno zalecał wykorzystanie wyciągu. XII wieczny manuskrypt Rogera z Salerno, ilustrujący m.in. wyciąg kręgosłupowy, znajdował się, przez pewien czas w zbiorach Harvey’a Cushinga. 

          W XIII w. powstaje też Uniwersytet w Bolonii, gdzie wiedza na temat anatomii człowieka ulega poszerzeniu, dzięki możliwości wykonywania badań sekcyjnych skazańców. Teodoryk z Bolonii 1205-1298, (zwany biskupem Teodorykiem z Bitonto) w Chiurgica de Theodoric, opisuje jak należy przeprowadzać badanie kręgosłupa ze szczególnym zwróceniem uwagi na zniekształcenie jego osi o charakterze kifozy lub lordozy. 

          Opis anatomiczny nerwu kulszowego przedstawił w 1363 r., francuski lekarz Guy de Chauliac (ok.1300- 1368), w Chirurgia Magna. Był to obszerny traktat medyczny napisany przez Guy de Chauliaca, gdy był on lekarzem papieża w Avignon. Zawarł w nim opisy dużych naczyń krwionośnych nogi oraz opis przebiegu nerwu kulszowego od okolicy lędźwiowej aż do stopy. 

          W XII-XIII wieku pojawia się w Hiszpanii praca Dioscoridesa De Materia Medica, tłumaczone na wiele języków, w tym arabski. W średniowiecznym Egipcie lumbalgię leczono jadem pszczelim (Apis mellifica) stosowanym zarówno zewnętrznie jak i wewnętrznie, okładami z roztworem NaCl, ziołami jak prawoślaz lekarski (Althaea officinalis) czy kanianka polna (Cuscuta, Dodder). 

          W średniowiecznej Persji uważano, że zapalenie stawów oraz takie zaburzenia neurologiczne jak udar mózgu, czy też rwa kulszowa powodują uszkodzenie w mózgu „substancji” koniecznej dla jego prawidłowego funkcjonowania . 

          Abu- Bakr Muhammad ibn Zakariya- al Ra-zi, 865-925, perski filozof i jeden z najsławniejszych lekarzy Islamu stawiany na równi z Hipokratesem, stosujący jego metody leczenia, jak wyciąg kręgosłupowy czy kauteryzację w lumbalgii i ischialgii, opisał 34 przypadki różnych chorób, gdzie przypadki oznaczone numerami od 30 do 32 przedstawiały ischialgię i lumbalgię. 

          Również Ibn-e-Sina, Avicenna (980-1037), znakomity przedstawiciel Islamskiego Złotego Wieku kierował się zaleceniami Hipokratesa w leczeniu lumbalgii i rwy kulszowej. 

          W średniowiecznym Imperium Osmańskim, gdzie nauki dawnych lekarzy greckich były znane, wykorzystywano doświadczenie greckie i rzymskie w bólach lędźwiowo-krzyżowych. Zarówno w przypadkach rwy kulszowej jak i lumbalgii stosowano kauteryzacją. 

          Serefeddin Sabuncuoglu (1385-1468), znany turecki lekarz, w swoim traktacie Chirurgia Imperialna (Cerrahiy- etül Haniye) przedstawia trzy rozdziały dotyczące chorób kręgosłupa (przemieszczenie kręgów, rwa kulszowa i lumbalgia). 

Zaleca stosowanie opisanych przez Hipokratesa takich sposobów leczenia jak kauteryzacja i wyciąg osiowy. W jego Chirurgii Imperialnej czytamy: 

Rozdział 41: ischialgia 

Rwa kulszowa jest bólem, którego głównymi przyczynami są zimno i wilgoć. Gdy ból nie ustępuje należy wykonać miejscową kauteryzację. 

W celu kauteryzacji używane jest okrągłe urządzenie (z miedzi lub żelaza). Pacjent zostaje ułożony na boku a okrągłe urządzenie do kauteryzacji jest przykładane w miejscach najbardziej odczuwanego bólu. 

Po co najmniej jednej godzinie miejsce to jest przemywane świeżą wodą, trzeba powtarzać ten oczyszczający proces przez 3 dni. Stosowane są też specjalne maści. 

Rozdział 42: Lumbalgia 

Lumbalgia spowodowana jest zwykle przez upadek lub też bezpośredni uraz. Jeżeli ból nie ustępuje po środkach przeciwbólowych wtedy należy wykonać kauteryzację. Najbardziej bolące miejsca należy oznaczyć atramentem i przeprowadzić kauteryzację. 

          Wyjaśnienie korzystnego działania kauteryzacji, która nadal jest stosowana w rwie kulszowej w Iranie przyniosły współczesne badania Baliki i wsp. Wykonywali MR czynnościowy mózgu, zwracając szczególną uwagę na dwie okolice: ciemieniową sensoryczną, gdzie powstaje odczucie bólu oraz nucleus accumbens, ośrodek nagrody. 

          Doświadczenie polegało na przyłożeniu gorącego pręta (powodującego ból) do okolicy lędźwiowo-krzyżowej u ludzi z chronicznymi bólami lędźwiowymi i ochotników bez bólów. W okolicy ciemieniowej obraz MR mózgu w obu grupach był podobny po przyłożeniu rozgrzanego pręta w okolicy lędźwiowo-krzyżowej. Jednak po usunięciu rozgrzanego pręta aktywność przepływu mózgowego krwi w nucleus accumbens wzrastała u zdrowych ochotników sygnalizując, związane z nagrodą, ustąpienie bólu. Natomiast obserwowano obniżenie aktywności u osób z przewlekłym bólem pleców, co było wyrazem ich rozczarowania. Pacjenci z bólem przewlekłym doznawali zmniejszenia jego natężenia po wywołaniu ostrego bólu. 

           Na zależność między bólami lędźwiowo-krzyżowymi a wykonywanym zajęciem zwrócił uwagę Ramazzini. Bernardino Ramazzini (1633-1714), włoski lekarz, systematycznie badał związki między pracą a chorobą. Zauważył, że bóle dolnego odcinka kręgosłupa często rozwijają się z powodu długotrwałej, nieruchomej postawy lub w następstwie nieprawidłowej pozycji jaką przyjmują piekarze, tkacze, pisarze itp. Względnie też z powodu pracy wymagającej znacznej aktywności fizycznej, jak tragarze. Tragarze „mają ciągle obciążone barki, stąd kręgosłup jest zawsze przygięty do przodu i taka postawa zostaje utrwalona”. 

          Pionierem elektroterapii w bólach lędźwiowych był John Wesley (1703-1791), „elektryczny” kaznodzieja, wyświęcony ksiądz, ale nie lekarz. Elektroterapia zaczęła być praktykowana w drugiej połowie XVIII wieku w Anglii. W dzbanie Leydena wykorzystywano nagromadzoną statyczną elektryczność, która dawała dość silny impuls elektryczny. Pacjenta z lumbalgią sadzano na „elektrycznym taborecie”, gdzie przez godzinę stosowano impulsy elektryczne. Metoda ta cieszyła się niezwykłą popularnością wśród biednych ludzi, których nie było stać na zakup lekarstwa lub wizytę u lekarza. 

          Neurogenną naturę rwy kulszowej opisał Domenico Felice Antonio Cotugno (1736-1822), profesor anatomii w Neapolu, w pracy De Ischiade Nervosa Commentarius, która ukazała się w 1764 r. Włoszech. Na podstawie licznych przypadków uznał, że przyczynę rwy kulszowej stanowi uszkodzenie nerwu kulszowego. Odtąd w Europie Zachodniej rwa kulszowa była nazywana chorobą Cotugno. 

          Prace niemieckich patologów Schmorl i Andrea w latach (1927-1929) zwróciły uwagę na znaczenie wypadniętego dyska do kanału kręgowego, jak również zmian degeneracyjnych w patogenezie bólów lędźwiowych. 

          Publikacja Mixtera i Barra w 1934 r. na temat rozpoznania i leczenia operacyjnego dyskopatii lędźwiowo- krzyżowej, po której ustąpiła ischialgia zyskała uznanie jako nowa metoda leczenia bólów ischialgicznych. 

          Operacja dotyczyła 25-letniego pacjenta, u którego w 1930 r., po upadku na nartach wystąpiła prawostronna rwa kulszowa. Operację usunięcia dysku lędźwiowego wykonano przez laminektomię i nacięcie worka oponowego w Massachusetts General Hospital, w 1932 r. (36, 37). Jednak w następnych latach Mixter, po wykonaniu laminektomii, odsuwał napięty korzeń, bez uszkadzania worka oponowego. 

             W tym też czasie neurochirurdzy zaakceptowali jako przyczynę bólów zwężenie kanału kręgowego w odcinku lędźwiowym, gdzie mielografia wykazuje „płytki” („shallow”) kanał kręgowy. Uważano, że jest to „niedyskowy” mechanizm ucisku elementów nerwowych, gdzie laminektomia uwalnia chorego od bólów. 

          Po 40 latach operowania wypadniętych dysków lędźwiowych wprowadzono mikrochirurgię, co było spowodowane dużą ilością powikłań takich, jak niedowłady i/lub zaniki mięśniowe kończyn. Pionierami mikrochirurgii byli Caspar i Yasargil, a mikrochirurgię w operacjach kręgosłupa stosuje się od 1977 r.