Zużywanie się kręgosłupa jest fizjologicznym następstwem naturalnego starzenia się organizmu i choroba dotyczy jednakowo obu płci. Problemem są zespoły tzw. przedwczesnego  zużycia, kiedy to ich objawy radiologiczne wykrywa się u osób już w 4 dekadzie życia ( w 7 dekadzie życia zmiany zwyrodnieniowe ma 75% populacji ). Należy podkreślić, że w większości zmiany te są bezobjawowe.

          Spondyloza szyjna rozpoczyna się z reguły uszkodzeniem pierścienia włóknistego i następczym osłabieniem i fragmentacją jądra miażdżystego. W miarę wyrodnienia jądro miażdżyste traci należną funkcję poduszki hydraulicznej, przez co dochodzi do osiadania przyległych trzonów kręgów i przenoszenia szkodliwych obciążeń na stawy unkowertebralne i stawy międzywyrostkowe ( podwichnięcia ). Więzadła podłużne ulegają zwiotczeniu, zaś uwypuklające się jądro miażdżyste odrywa ich przyczepy kostne. Stopniowe wapnienie oderwanych więzadeł daje w obrazie rentgenowskim tzw. wyrośla. Zwiotczeniu ulega także więzadło żółte, które wpukla się do środka kanału kręgowego. Osiadanie sąsiadujących trzonów kręgowych powoduje, że stawy unkowertebralne Luschki ulegają zmianom przerostowym, w wyniku czego dochodzi do powstawania wyrośli na ich krawędziach tylnych, wpuklających się w głąb kanału kręgowego.

          Mechaniczna dysfunkcja stawów międzywyrostkowych, nieprzystosowanych do przenoszenia obciążeń, powoduje ich zmiany zwyrodnieniowe i tworzenie wyrośli, które mogą wpuklać się do kanałów korzeniowych i uciskać korzenie (radikulopatia spondylotyczna ). W przypadku ucisku samego rdzenia rozwija się mielopatia spondylotyczna. Wyrośla też mogą powodować ucisk na tętnice kręgowe, a to doprowadza do zaburzeń krążenia w obrębie podstawy czaszki lub niedokrwienia rdzenia.

           Zaznaczyć należy jednak, że na szczęście najczęściej mamy do czynienia z tzw. „spondylozą niemą” ( brak jakichkolwiek dolegliwości ).

          Tak więc do radikulopatii szyjnej ( radikulopatia to schorzenie korzeni nerwowych wywołane przez przewlekły ucisk na korzeń nerwowy w obrębie kręgosłupa lub w jego sąsiedztwie. Najczęstszą przyczyną jest wpuklina krążka międzykręgowego. ) w przebiegu spondylozy dochodzi w wyniku ucisku korzenia w miejscu jego wyjścia z rdzenia kręgowego i przechodzenia przez kanał korzeniowy. Najczęściej ucisk powoduje przepuklina jądra miażdżystego tarczy międzykręgowej, do czego dołącz się obrzęk oraz wyrośla kostne stawów unkowertebralnych i stawów międzywyrostkowych.

          Początek choroby może być ostry lub powolny. Na czoło objawów wybija się ból szyi promieniujący do okolicy międzyłopatkowej i do ramienia. W przypadku mielopatii, proces demielizacyjny zazwyczaj odpowiada poziomowi wyniosłości kostnej uciskającej kręgosłup. Naprzemienny ucisk naczyń krwionośnych przez wyrośla kostne w obrębie kręgosłupa może zaburzyć tak dopływ krwi tętniczej, jak i dopływ krwi żylnej z naczyń zaopatrujących rdzeń kręgowy. Uogólnione zmiany w rdzeniu utrudniają umiejscowienie procesu chorobowego.

          Przyczyną ucisku rdzenia kręgowego jest także pogrubiałe więzadło żółte, które fałduje się w kanale kręgowym. Jeśli do tego dojdą wyrośla kostne, wówczas rdzeń uszkadzany jest mechanizmem obcęg przy ruchach przeprostu. Wyjaśnia to mechanizm ochronny organizmu, wyrażający się utratą fizjologicznej lordozy szyjnej i przymusowym ustawieniu kręgosłupa w wyproście.

          Objawy. W przypadkach zaawansowanych dominują skargi na postępujące drętwienie rąk i nóg, nierzadko też na uczucie pieczenia rąk oraz upośledzoną precyzję ruchów i trudności w posługiwaniu się drobnymi przedmiotami. Chodzenie sprawia trudności. Typowe są, trudne do umiejscowienia, dolegliwości typu „kłucia igieł” w obrębie przedramion oraz na przedniej powierzchni ud. Często dochodzi do ograniczenia zakresu ruchu szyi, przy czym chory może nie odczuwać żadnych dolegliwości. Objawy nasilają się sporadycznie, remisje są częste, ale niepełne.

          Zaburzenia motoryczne wybijają się na pierwszy plan, natomiast zaburzenia czucia są mniejszego stopnia. Tak w obrębie kończyn górnych, jak i dolnych, występuje spastyczność. Zaniki mięśni wewnętrznych ręki mogą być rozległe. Rzadziej stwierdza się uogólnione zaniki i osłabienia mięśni.

          Funkcje zwieraczy są zazwyczaj zachowane, chociaż nierzadko ma miejsce kroplowe oddawanie moczu. Często dochodzi do impotencji. Zmniejszeniu ulega czucie wibracji w kończynach dolnych.

          Postępowanie. U większości pacjentów z ostrą spondylotyczną radikulopatią szyjną dochodzi do ustąpienia objawów na przestrzeni 4-6 tygodni. Większość chorych wymaga jedynie ograniczenia funkcji kręgosłupa szyjnego ( miękki kołnierz ) oraz leków przeciwbólowych. Zaleca się masaż medyczny ( powięziowy, tensegracyjny ). Rzadziej konieczne są leki przeciwzapalne. Dodać trzeba, że ustąpienie bólu szyi i ramienia może nie być równoznaczne z uwolnieniem od niewielkiego stopnia zaburzeń czucia.

          W przypadku spondylotycznej mielopatii szyjnej, postępowanie uzależnione jest od przebiegu i ciężkości objawów. Jeśli choroba przebiega powoli, u osoby starszej, zazwyczaj wystarcz noszenie kołnierza ortopedycznego. Wskazany jest również masaż medyczny.

          Leczenie operacyjne podejmuje się w przypadku silnych bólów i dysfunkcji oraz u chorych młodych. Z reguły wyniki leczenia operacyjnego spondylotycznej mielopatii są lepsze, gdy objawy chorobowe są niezbyt ciężkie zaś choroba trwa krótko. Jednak do całkowitego ustąpienia objawów chorobowych dochodzi rzadko, nawet w niezbyt zaawansowanych przypadkach. Warto zauważyć, że naturalna ewolucja mielopatii spondylotycznej często daje co najmniej częściową, samoistną remisję. Mielopatia przewlekła oraz wielopoziomowe umiejscowienie choroby rokuje gorzej.

          Szkodliwa jest każda destabilizacja chorego kręgosłupa, którą powodują bezmyślne zabiegi lecznicze w rodzaju energicznych wyciągów, nastawień i zwiększania amplitudy ruchów ćwiczeniami ( aerobik, hata-joga, itp ).