Zabiegi fizykalne stosowane w odnowie biologicznej po urazach sportowych 

Zabiegi fizykalne, wykorzystywane w odnowie biologicznej po urazach sportowych, to różne bodźce fizyczne, które wywierają określony wpływ na organizm. Do najczęściej stosowanych zabiegów należą: sauna, okłady parafinowe, okłady i kąpiele borowinowe, kąpiele solankowe, naświetlania promieniami podczerwonymi, krioterapia, elektroterapia, magnetoterapia, ultradźwięki i laseroterapia.

 

Sauna fińska 

Sauna jest zabiegiem fizykoterapeutycznym, który stosuje się w lecznictwie, do celów higieniczno-kosmetycznych i przede wszystkim w odnowie biologicznej dla szybkiej restytucji po dużych wysiłkach fizycznych. Większość sportowców przywiązuje dużą wagę do profilaktyczno-higienicznego charakteru regularnych zabiegów cieplnych i nie wyobraża sobie odnowy biologicznej bez sauny. Nierozsądne stosowanie sauny może nie tylko doprowadzić do zmniejszenia wydolności i pogorszenia wyników sportowych, ale również negatywnie wpłynąć na stan zdrowia sportowca. Pewna grupa zawodników (np. pięściarze, judocy, zapaśnicy) korzysta z sauny po to, aby szybko doprowadzić do obniżenia masy ciała w trakcie tzw. zbijania wagi, a także w czasie aklimatyzacji organizmu do wykonywania wysiłku w podwyższonej temperaturze otoczenia. Czas przebywania w saunie powinien być krótki, ponieważ zbyt długi czas powoduje nadmierne odwodnienie, a to z kolei może negatywnie wpłynąć na wydolność organizmu i spowodować wystąpienie poważnych powikłań. 

Wskazania obejmują: stany pourazowe narządu ruchu: kości, stawów, tkanek miękkich, odprężenie, wypoczynek po dużych wysiłkach fizycznych i psychicznych oraz zwiększenie wydolności organizmu, hartowanie organizmu, nadciśnienie tętnicze w I i I/II stopniu wg podziału WHO, nieduże zaburzenia w obwodowym krążeniu krwi, pielęgnację ciała. Przeciwwskazania sauny nie wolno stosować: po treningach o charakterze wytrzymałościowym, połączonych z odwodnieniem i podwyższeniem temperatury ciała, tuż przed zawodami sportowymi, do „zbijania wagi", przy podwyższonej temperaturze ciała, a także nie mogą z niej korzystać kobiety w czasie menstruacji. 

 

Okłady parafinowe 

Dla zwiększenia efektywności masażu sportowego i uelastycznienia tkanek miękkich narządu ruchu często używa się zabiegów parafinowych, które silnie i głęboko przegrzewają określone okolice ciała. Zabieg polega na stosowaniu parafiny o temperaturze ok. 50°C w ten sposób, że na wskazane miejsce nakłada się 1–2 cm warstwę parafiny, którą przykrywa się ceratą lub folią i całość okrywa się kocem (okład parafinowy). Czas zabiegu wynosi 20–40 minut. 

Działanie parafiny polega na przegrzaniu skóry i tkanek głębiej położonych. Mimo wysokiej temperatury parafina nie powoduje o ile skóra jest sucha oparzeń, ponieważ w chwili zetknięcia się ze skórą, której temperatura powierzchowna wynosi od 29 do 33°C, natychmiast krzepnie i tworzy cienką warstwę izolacyjną. Przed zastosowaniem parafiny należy skórę wysuszyć, inaczej bowiem gorąca parafina podgrzeje wodę na skórze, co da efekt parzący. Zaletą parafiny jest to, że posiada dużą pojemność cieplną jest złym przewodnikiem ciepła, wskutek czego długo utrzymuje wysoką temperaturę i traci ją powoli. Gdy zastyga, zmniejsza swoją objętość (do 20%) i w wyniku tego wywiera ucisk, który dodatkowo zwiększa się przy wzroście objętości przegrzanej w czasie zabiegu okolicy ciała. Efektem tego jest zwiększone przekazywanie tkankom ciepłą a dzięki uciśnięciu naczyń skórnych wolniejsze odprowadzanie ciepła z płynącą krwią. Skóra pod okładem parafinowym osiąga temperaturę 39–41°C i jest to optimum dla wzmożenia aktywności procesów przemiany tkankowej. Zaraz po zdjęciu okładu skóra jest spocona, blada i gorąca, a po chwili mocno się zaczerwienia w wyniku rozszerzenia naczyń. 

Stosowanie parafiny usprawnia krążenie w naczyniach włosowatych skóry, powoduje głęboki efekt przekrwienia, zmniejsza obrzęki, uelastycznia i rozluźnia takie tkanki miękkie jak mięśnie, ścięgna, więzadła i torebki stawowe. Ułatwia wchłanianie się długotrwałych krwiaków, wzmaga procesy utleniania tkankowego, ułatwia resorbcję i wydalanie z tkanek toksycznych produktów procesu zapalnego.

Wskazania obejmują: bóle przeciążeniowe i zmęczeniowe, obrzęki, wzmożone napięcie mięśni, przykurcze elementów miękkich narządu ruchu, przewlekłe stany zapalne stawów i tkanek miękkich kończyn, na które można zastosować ucisk występujący w czasie stygnięcia parafiny. Przeciwwskazania obejmują: temperaturę ciała powyżej 38°C i osłabienie, niedostateczny zrost kości po złamaniu, nadciśnienie. 

 

Okłady i kąpiele borowinowe 

Borowina po rozdrobnieniu i wymieszaniu z wodą używana jest do celów profilaktyczno-leczniczych najczęściej w postaci kąpieli i okładów. Technika wykonywania zabiegu w postaci okładów borowinowych jest podobna do okładów parafinowych. Ogrzaną papkę borowinową nakłada się bezpośrednio na skórę i przykrywa się ceratą, a następnie kocem. Czas trwania zabiegu wynosi 20–30 minut. Borowina cechuje się dużą pojemnością cieplną i złym przewodnictwem termicznym. Z tego powodu jest wykorzystywana do zabiegów ciepłoleczniczych. Oprócz wpływu termicznego na tkanki, wykorzystuje się jej działanie mechaniczne i wpływ zawartych w niej czynnych związków chemicznych i ciał o charakterze hormonów. 

Wskazania obejmują: stany przeciążeniowe narządu ruchu (szczególnie stawów) zespoły bólowe i nerwobóle, zapalenia okołostawowe. Przeciwwskazania obejmują: temperaturę ciała powyżej 38°C i osłabienie. 

 

Kąpiele solankowe 

Kąpiele solankowe wraz z masażem sportowym i sauną należą do najbardziej popularnych zabiegów stosowanych w odnowie biologicznej. Kąpiele solankowe chlorkowosodowe stosowane są jako kąpiele ciepłe. Można je podzielić na kąpiele indywidualne lub zbiorowe. Do kąpieli indywidualnych służą wanny, a do zbiorowych baseny lub zbiornik wód leczniczych otwartych albo krytych. Kąpiele mogą być całkowite lub częściowe. Kąpiele częściowe stosuje się w przypadkach, w których celem jest uzyskanie silnego działania miejscowego lub gdy istnieją przeciwwskazania do kąpieli całkowitych. 

W kąpielach solankowych stosuje się zazwyczaj stężenie chlorku sodu 2–5%, a w niektórych przypadkach 5–6%. Temperatura pierwszych kąpieli całkowitych najczęściej wynosi 35–36°C, i stopniowo wzrasta przy kolejnych do 38°C, a temperatura półkąpieli wynosi na ogół 39–40°C. Czas trwania pierwszej kąpieli nie może być dłuższy niż 10–12 minut, a każdą następną przedłuża się o 2 minuty. Maksymalny czas trwania kąpieli solankowej wynosi 30 minut. Zabiegi stosuje się zazwyczaj 3 razy w tygodniu, w serii 10–18 zabiegów. 

Po kąpieli solankowej nie należy obmywać ciała wodą bieżącą ani wycierać ręcznikiem. Ze względu na celowość utrzymania płaszcza solnego należy pozwolić skórze wyschnąć na powietrzu. Po zabiegu zaleca się odpoczynek w pozycji leżącej, przez co najmniej 30–40 minut. Po odpoczynku, chcąc skorzystać z masażu sportowego, należy umyć ciało pod prysznicem. Sztuczne kąpiele solankowe, stosowane w zakładzie odnowy biologicznej czy w domu, są namiastką kąpieli leczniczych, ponieważ mają słabsze działanie lecznicze niż kąpiele w naturalnych wodach leczniczych. Do przygotowania sztucznej kąpieli solankowej stosuje się każdy rodzaj soli kuchennej spożywczej, najlepiej z dodatkiem mikroelementów. 

Kąpiele solankowe, za pośrednictwem receptorów skórnych, autonomicznego układu nerwowego i hormonów tkankowych wywołują wiele reakcji lokalnych i ogólnych. Pod wpływem kąpieli naskórek zostaje rozmiękczony, co działa odświeżająco na organizm, powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych i zwiększenie ukrwienia skóry oraz wnikanie soli w naskórek. Sól działa drażniąco na receptory skórne, zmniejszając pobudliwość nerwów czuciowych i ruchowych, a także wydłużając czas reakcji. Z tego względu kąpieli solankowych nie należy stosować przed zawodami czy intensywnym treningiem, lecz przed snem w dniu poprzedzającym wysiłek. Kąpiel solankowa działa osmotycznie na tkanki, polepszając krążenie krwi i zmniejszając zakwaszenie (pH) w tkance mięśniowej. Wpływa na normalizację ciśnienia krwi, zwiększa nieswoistą odporność organizmu i działa na niego hartująco. 

Wskazania obejmują: restytucję powysiłkową, stany wymagające zwiększenia odporności organizmu, nadwagę, rekonwalescencję po długotrwałej kontuzji, nerwicę wegetatywną. Przeciwwskazania obejmują: temperaturę ciała powyżej 38°C i osłabienie. 

 

Promieniowanie podczerwone 

Jest to popularny zabieg cieplny, zaliczany do światłolecznictwa, często stosowany w celu rozgrzania tkanek, a także wykonywany przed przystąpieniem do masażu sportowego. Działanie biologiczne IR polega na tym, że promienie przechodzą przez skórę oraz tkankę podskórną i w ten sposób energia promieniowania zwiększa energię kinetyczną tkanek, a tym samym wpływa na ich ocieplenie. Wytworzone ciepło zostaje pochłonięte przez krew, która płynąc w ustroju przekazuje je tkankom położonym głębiej. Pod wpływem IR powstaje w skórze tzw. rumień cieplny, czyli zaczerwienienie o charakterze plamistym. Rumień szybko znika po zakończeniu zabiegu. 

Wskazania obejmują: przewlekłe i podostre procesy zapalne stawów oraz części miękkich kończyn, stany po urazach kończyn, ale nie wcześniej niż po upływie 48–72 godz. od urazu, dyskopatie (zwłaszcza szyjne), nerwobóle i zespoły bólowe (np. rwa kulszowa), przygotowanie do masażu, jonoforezy i ćwiczeń. Przeciwwskazania obejmują: temperaturę ciała powyżej 38°C, uszkodzenie skóry i jej naczyń, świeże urazy grożące krwotokiem, obrzęki (nie zapewniając fizjologicznej reakcji odprowadzenia energii cieplnej, można spowodować termiczne uszkodzenie tkanek), nadciśnienie tętnicze od II stopnia wg WHO, czas menstruacji. 

 

Leczenie zimnem (krioterapia) 

Leczenie zimnem, czyli krioterapia, to w najprostszym rozumieniu zastosowanie zimna w odnowie biologicznej i rehabilitacji zawodników, którzy doznali urazów. Leczenie zimnem polega na oziębieniu miejscowym (obniżenie temperatury skóry, mięśni, stawów) lub oziębieniu całkowitym (ogólne schłodzenie organizmu). Tempo i wielkość spadku temperatury zależą od rodzaju środków, zabiegów zimno-leczniczych, od tkanki, na którą stosowane jest zimno, od otoczenia, w jakim zabieg jest wykonywany oraz od czasu jego trwania. Lecznicze i odnawiające zastosowanie zimna wykorzystuje efekt pobudzenia naturalnie i stale działających fizycznych mechanizmów transportu ciepła, poprzez zwiększenie gradientu temperatury tkanki. Organizm w różny sposób reaguje na zimno. Reakcje ustroju i ich charakter zależą przede wszystkim od różnicy między temperaturą ciała a temperaturą oziębienia. 

Pod wpływem działania niskich temperatur następuje pobudzenie mechanizmów regulacji cieplnej ustroju, które ma na celu zmniejszenie utraty ciepła. Kurczą się naczynia krwionośne skóry i tkanki podskórnej, maleje przepływ krwi i w efekcie następuje ograniczenie oddawania ciepła otoczeniu. Dzieje się tak na skutek impulsów, które powstają we włóknach współczulnych, unerwiających naczynia krwionośne. Od temperatury oraz od szybkości jej obniżania się zależy tempo zachodzących wyżej zmian. Krew „uciekająca" z zewnętrznych powłok ciała przemieszcza się do głębiej położonych tkanek i tym sposobem ciepło zostaje w ustroju zatrzymane. 

 

Krioterapia w leczeniu i rehabilitacji urazów sportowych 

Zastosowanie zimna i ucisku, zwłaszcza po wystąpieniu urazu, w znacznym stopniu hamuje proces zapalny, a także proces sumowania się mikrourazów. 

W przebiegu zmian patologicznych, występujących po ostrym uszkodzeniu tkanek miękkich, wymienia się trzy fazy: 

- faza ostra zapalna, trwająca do 48 godzin (a nawet do 72 w zależności od stopnia uszkodzenia) po urazie, 

- faza naprawy (regeneracji), mająca początek po 48 godzinach (72) i trwająca 3–6 tygodni po urazie, 

- faza przebudowy (remodelling), trwająca pomiędzy 3 (6) tygodniami a 12 miesiącami po urazie. 

W fazie ostrej zapalnej szczególnie zaleca się stosowanie leczniczego zimna. Przy udzielaniu pierwszej pomocy w takim przypadku celem jest obniżenie tempa metabolizmu, ogranicza to zarazem możliwość wystąpienia urazu wtórnego, hipoksji tkanek (wskutek niedoboru tlenu). Leczy się w ten sposób stłuczenia i krwiaki, naciągnięcia, naderwania, rozerwania mięśni i ścięgien oraz uszkodzenia aparatu torebkowo-więzadłowego. Przyłożenie zimna powinno być zastosowane natychmiast po urazie w ramach pierwszej pomocy. 

Stosowanie zimna w obrębie stawów powoduje zwężenie naczyń krwionośnych i obniżenie temperatury wewnątrz stawów. Wykorzystuje się to w ramach tzw. kriokinezyterapii (czyli stosowania na przemian zimna i ćwiczeń), która jest się obecnie jedną z istotniejszych metod fizjoterapii po urazach sportowych. Ćwiczenia kriokinezyterapeutyczne wywołują zwiększenie przepływu krwi, a oziębienie umożliwia wykonywanie aktywnych ruchów w bolesnym stawie. Wynika to z faktu, że lokalne krążenie krwi w stawie stymulowane jest skuteczniej przez ćwiczenia ruchowe niż przez bodźce cieplne. 

Wskazania obejmują: stłuczenia, krwiaki, urazy tkanek miękkich (bezpośrednio po urazie do 2–3 dni), obrzęki po złamaniach i zwichnięciach (w okresie wczesnym), ostre stany zapalne ścięgien, torebek stawowych i mięśni, przykurcze stawowe pourazowe, które 6–8 tygodni po urazie poddano zabiegowi chirurgicznemu, ostre zespoły zapaleń okołostawowych, nerwobóle nerwów obwodowych, rwę kulszową i ramienną w okresie ostrym, oparzenia, restytucję zmęczonych mięśni, nadwagę. 

Przeciwwskazania obejmują: uszkodzenie skóry, nietolerancję zimna, obecność miejscowych odmrożeń, wyniszczenie i wychłodzenie organizmu, labilność emocjonalną, wyrażającą się między innymi zwiększoną potliwością skóry. 

 

Elektroterapia 

Do najczęściej stosowanych w odnowie biologicznej i w fizjoterapii po urazach sportowych zabiegów elektroleczniczych należą: galwanizacja, jonoforeza, elektrostymulacja, prądy diadynamiczne i prądy interferencyjne. W elektroterapii stosuje się w celach leczniczych prądy stale oraz prądy impulsowe małej i średniej częstotliwości. Prąd stały to taki prąd elektryczny, który w czasie przepływu nie zmienia kierunku i wartości natężenia. Mechanizm działania prądu stałego polega na ciągłym przepływie prądu od jednego bieguna do drugiego i występujących zjawiskach elektrochemicznych, elektrokinetycznych oraz elektrotermicznych. Przepływ prądu stałego przez tkanki nerwową i mięśniową powoduje zmianę ich pobudliwości. Jest to efekt przemieszczenia jonów i zmian w polaryzacji błon komórkowych. Gdy prąd stały płynie pod katodą pobudliwość rośnie, a pod anodą maleje. Oprócz tego stały prąd elektryczny powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych. 

Wskazania obejmują: stany pourazowe, obrzęki, przykurcze stawowe, zaniki mięśniowe spowodowane nieczynnością, obwodowe porażenia nerwów, pourazowy zespół Sudecka, półpasiec, odmrożenia, zaburzenia krążenia obwodowego, mialgie i neuralgie. Przeciwwskazania obejmują: stany zapalne i ropne skóry, temperaturę ciała powyżej 38°C, świeże naderwania mięśni, ścięgien i więzadeł, złamania z odpryskami kości.

 

Ultradźwięki 

Ultradźwiękami nazywa się drgania mechaniczne o częstotliwości przekraczającej granicę słyszalności ucha ludzkiego (powyżej 20 kHz). W lecznictwie wykorzystuje się ultradźwięki o częstotliwości 800, 1000, 2400 kHz. Energia kinetyczna drgających cząsteczek materialnych, przenikając np. tkanki człowieka, stopniowo maleje, przekształcając się w inne rodzaje energii cieplną, chemiczną i elektryczną. Te rodzaje energii stanowią o istocie leczenia. Jednym z najistotniejszych efektów towarzyszących oddziaływaniu fali drgań na organizm jest wywołanie przez ciśnienie mikromasażu tkanek, ponadto ultradźwięki dają efekt cieplny (największy w tkance nerwowej i na granicy zmian struktur tkankowych) oraz fizykochemiczny. 

Ogólnie wpływ ultradźwięków na organizm wyraża się: 

- działaniem przeciwbólowym, 

- zmniejszeniem napięcia mięśniowego, 

- powstaniem związków aktywnych biologicznie, 

- rozszerzeniem naczyń krwionośnych, 

- hamowaniem działania układu współczulnego, 

- hamowaniem procesów zapalnych, 

- przyspieszeniem wchłaniania tkankowego. 

W stanach ostrych wykonuje się zabieg jeden raz lub dwa razy dziennie przez 5 dni, następnie co drugi dzień i w miarę poprawy coraz rzadziej. Czas zabiegu 1–6 minut. W stanach przewlekłych wykonuje się serię zabiegów (10–15) codziennie lub co drugi dzień, działając miejscowo. Po 2–3 tygodniach serię można ponowić. U niektórych osób ultradźwięki mogą wywołać senność, zmęczenie, dlatego lepiej jest je wykonywać po treningu. Sportowcy osłabieni wymagają wyższych dawek niż osoby pobudliwe, u których lepsze będą dawki niższe. Czas oddziaływania ultradźwiękami na okolicę przykręgosłupową i sploty nerwowe nie powinien przekraczać jednorazowo 2 minut. 

Charakterystyczną właściwością energii ultradźwiękowej jest jej oddziaływanie termiczne, dzięki któremu można nagrzewać niedostępne, głęboko położone tkanki (np. staw biodrowy), a także oddziaływanie fizykochemiczne, które jest podstawą skutecznych procedur leczniczych w tak trudnych do leczenia jednostkach chorobowych, jak zwapniające zapalenie mięśni, ostroga piętowa itp. Oprócz wymienionych przypadków korzystne zmiany osiąga się lecząc ultradźwiękami przewlekłe choroby stawów, np. zespół zmian zniekształcających kręgosłup spotykany u ciężarowców, zapalenie okołobarkowe, kontuzje po skręceniach, stłuczeniach, bóle mięśniowe, lumbago, przeciążenia aparatu ścięgnisto-więzadłowego i nerwobóle. 

Wskazania obejmują: bóle pleców i krzyża, rwę kulszową, zespół bolesnego barku i łokcia, ostrogę piętową, nerwoból nerwu trójdzielnego, blizny. Przeciwwskazania obejmują: choroby naczyń obwodowych, ostre objawy zapalne, stany gorączkowe, nie zakończony wzrost kości, zmiany skórne, szczególnie w przebiegu chorób zakaźnych, nerwicę wegetatywną zaawansowaną. Nie należy bezpośrednio stosować ultradźwięków na mózg i rdzeń kręgowy oraz na serce i płuca. 

 

Magnetoterapia 

Leczenie polem magnetycznym. Pod wpływem pola magnetycznego jony znajdujące się w komórkach ciała ulegają przemieszczeniom, powodując hiperpolaryzację błony komórkowej i tym samym przyspieszają przemianę materii przede wszystkim w trakcie zachodzących procesów energetycznych. Wpływa to na zwiększenie możliwości wykorzystania tlenu przez komórkę. Magnetoterapia to wykorzystywanie leczniczego wpływu magnesów i urządzeń wytwarzających pola magnetyczne o różnej charakterystyce fizycznej na organizm człowieka. 

Leczenie polem magnetycznym jest bezpieczne i można je stosować w dłuższym okresie bez żadnych negatywnych następstw dla pacjenta sportowca. Średni czas zabiegu wynosi ok. 15 minut, a w niektórych przypadkach nawet do 60 minut W jednej serii jest 10–15 zabiegów. Na początku serii należy je wykonywać codziennie, a potem co drugi dzień. Na prawidłowość wykonania zabiegu ma wpływ dobór odpowiedniej częstotliwości i rodzaju pola. Przyjęło się, że częstotliwości 0–5 Hz stosuje się przeważnie w stanach ostrych, od 5 do 20 Hz w stanach podostrych, a ponad 20 Hz w stanach przewlekłych. Podobna reguła dotyczy wielkości indukcji magnetycznej, która zwykle przedstawiona jest w mikroteslach (mT) lub w procentach. W procesach ostrych, które przebiegają z objawami bólowymi, stosuje się dawki poniżej 3mT, w podostrych do 5 mT, a w przewlekłych powyżej tej wartości. 

Pole magnetyczne pobudza procesy oddychania komórkowego i regeneracji tkankowej, usprawnia krążenie obwodowe krwi (przyspiesza rozwój krążenia obocznego w uszkodzonej tkance), skraca czas gojenia się zmian troficznych na skórze, powoduje lepsze zaopatrzenie tkanek w tlen i efektywniejsze jego wykorzystanie (zwiększa się we krwi ciśnienie parcjalne tlenu), działa korzystnie na powstanie kostniny w przypadkach utrudnionego zrostu kostnego, przyspiesza resorpcję krwiaków i obrzęków pourazowych, działa przeciwbólowo, wpływa na potencjał błon komórkowych, powodując szybszą wymianę jonów, wywołuje reakcje biochemiczne i reakcje przebiegające z udziałem enzymów i hormonów, ma działanie przeciwzapalne, hamuje procesy destrukcyjne i pobudzające reaktywność immunologiczną ustroju w przypadku zmian degeneracyjnych i zapalnych w stawach, polepsza metabolizm tkanki nerwowej, szczególnie w ośrodkowym układzie nerwowym poprzez zmniejszenie napięcia naczyń mózgowych. 

Wskazania obejmują: złamania kości, urazy mięśni, ścięgien, więzadeł i stawów (np. skręcenia, zwichnięcia), neuralgie (np. rwa kulszowa), nerwobóle, operacje na nerwach obwodowych i splotach, zmęczeniowe wzmożone napięcie mięśni, zaburzenia krążenia obwodowego, trudno gojące się rany i oparzenia, ostre i przewlekłe zapalenia oskrzeli i zatok, bóle głowy. 

Przeciwwskazania obejmują: ciężkie infekcje pochodzenia wirusowego, bakteryjnego i grzybiczego. 

 

Laseroterapia 

Lasery emitujące promieniowanie o małej mocy są stosowanie w tzw. biostymulacji. Promieniowanie laserowe wywołuje podwyższenie temperatury tkanek nie więcej niż o 0,1–0,5°C. Liczne doświadczenia udowodniły istotny wpływ światła laserowego, absorbowanego przez struktury komórkowe, na: stymulację syntezy kwasów nukleinowych i wielu białek (w tym również kolagenu), zwiększenie aktywności niektórych enzymów (dehydrogenaz, transaminaz, hydrolaz) oraz prostaglandyn, procesy fagocytozy, rozmnażania i ruchliwości komórek, wzrost syntezy ATP, przyspieszenie dysocjacji oksyhemoglobiny i modulację odpowiedzi immunologicznej komórki. Na podstawie powyższych zmian można mówić o korzystnym działaniu promieniowania laserowego na przebieg leczenia stanów zapalnych i regeneracji tkanek miękkich, na szybkie kształtowanie się kostniny w przełomach złamanych kości. 

Wskazania obejmują: zmiany przeciążeniowe narządu ruchu, ból mięśni, ścięgien, rozcięgien, więzadeł, torebek stawowych, pochewek i kaletek maziowych oraz błony maziowej, urazy mięśni i stawów, procesy zapalne stawów i tkanek miękkich narządu ruchu, naciągnięcia, naderwania i przewlekłe zapalenie ścięgna Achillesa, uszkodzenie łąkotek, „łokieć tenisisty”, zespół kanału nadgarstka, nerwobóle nerwów obwodowych, obrzęki powysiłkowe. Przeciwwskazaniem jest wysoka temperatura ciała. 

 

 

LITERATURA 

1. Dziak A., Nazar K.: Medycyna sportowa. Polskie Towarzystwo Medycyny Sportowej, Warszawa 1991 

2. Garlicki J., Kusia W.: Traumatologia sportowa. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1988 

3. Gieremek K.: Zmęczenie i regeneracja sił. Odnowa biologiczna. HAS-MED., Katowice 2001 

4. Kasperczyk T., Bator A.: Trening zdrowotny z elementami fizjoterapii. AWF, Kraków 2000 

5. Kasperczyk T., Magiera L., Mucha D., Walaszek R.: Masaż z elementami rehabilitacji. Rehmed, Kraków 1999 

6. Magiera L., Walaszek R.: Masaż sportowy z elementami odnowy biologicznej. Biosport, Kraków 2007 

7. Straburzyński G., Straburzyńska-Lupa A.: Medycyna fizykalna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2000 

8. http://e-masaz.pl/przeciwwskazania.html 

9. http://www.carolina.pl/urazy_sportowe 

10. http://www.fit.pl/zdrowie/urazy_sportowe,12,16,16,777,797,0,0,0.html 

11. http://www.kulturystyka.pl/artykul74/ 

12. http://www.literka.pl/article11640.html 

13. http://www.medserwis.pl/?p=16,194 

14. http://zatoka.icm.edu.pl/acclin/vol_1_issue_2/acclin2_01_dziak_105_110.pdf